Het Bio-Psycho-Sociale Model als uitgangsmodel voor de zorg en begeleiding van mensen met chronische klachten.
Om dit uitgangsmodel te verklaren, wil ik eerst de ‘tegenhanger’, het Biomedische Model toelichten.
Van Wikipedia
Op Wikipedia vinden we dit over het Biomedische Model:
“Het gangbare mensmodel in de medische wetenschap is het Biomedische Model , waarin ziekte wordt gereduceerd tot een probleem in biologische processen. In het biomedische model heeft de arts de taak om de verstoorde processen terug te brengen tot hun oorspronkelijke evenwicht. Dit model gaat uit van objectieve waarneming en falsifieerbare hypotheses, en is daarmee een klassiek wetenschappelijk model. Het model ontstond in de 16e-17e eeuw, met het ontstaan van de moderne wetenschap. Hierin werd een onderscheid aangebracht tussen lichaam en ziel. Dit onderscheid maakte het voor de christelijke kerk acceptabel om medisch onderzoek toe te staan. Volgens de kerk was het lichaam de zetel van de ziel. In deze kerkelijke overtuiging was de ziel belangrijk, het lichaam was:
“… een zwak en gebrekkig vat om de ziel van deze wereld naar de volgende wereld over te brengen”.
Om die reden kon de kerk akkoord gaan met het opensnijden van lichamen, ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek. Hierdoor begon het moderne inzicht in de werking van het lichaam, maar ontstond er ook een mechanische visie op het lichaam”.
Over het Bio-Psycho-Sociale Model zegt Wikipedia:
Het Bio-Psycho-Sociale Model heeft in de vijftiger jaren van de vorige eeuw bekendheid gekregen door het werk van George L. Engel, cardioloog. Hij constateerde dat het mensmodel dat artsen hanteren, mede bepalend is voor wat ze waarnemen als ziekte en oorzaken daarvan, en van wat ze niet waarnemen. Hij was prominent aanwezig in de American Psychosomatic Society. Hij gaf ook het tijdschrift Psychosomatic Medicine uit en begon met het publiceren van talloze boeken en artikelen over de relatie tussen emotie en ziekte en over de integratie van deze ideeën in medische opleiding en klinische praktijk.
Verder zegt Wikipedia het volgende over het Bio-Psycho-Sociale Model:
“Psychologische en sociale aspecten worden in het biomedische model genegeerd, terwijl ze wel een belangrijk onderdeel vormen van het ziek zijn. Gedrag en omgeving zijn van invloed op het ontstaan, het verloop en de beleving van ziekte. En ziekte, of ziek-zijn, beïnvloedt ook het psychologisch welzijn en de sociale relaties.
Engel heeft dit biomedische model daarom uitgebreid met psychologische en sociale aspecten. Dit maakt het mogelijk om ook psychische en sociale aspecten waar te nemen, en te behandelen bij de behandeling van ziekten”.
Tot zover Wikipedia!
Beide modellen naast elkaar;
Het Biomedische model is vooral van toepassing binnen de acute geneeskunde waarbij uitgezocht moet worden wat de oorzaak is van de aandoening of gebrek. Het biomedisch Model is monocausaal, oorzaak georiënteerd, het is gericht op het vinden van objectieve afwijkingen en het bestrijden van ziekte en de dokter bepaalt het behandelbeleid. Het zorgaanbod is vaak monodisciplinair of multidisciplinair zonder geïntegreerde samenwerking tussen deelnemende disciplines binnen een behandelteam.
Het Bio-Psycho-Sociale Model kijkt naar verschillende elkaar beïnvloedende en samenhangende factoren die een rol spelen bij ongemak en ziek zijn en is proces georiënteerd. Verder is het gericht op subjectieve, belevingsaspecten van de patiënt, de emotionele betekenis van klachten en het aanbod is vanuit een geïntegreerd, interdisciplinair samenwerkend behandelteam. De communicatie is gericht op het aansluiten bij de beleving van de cliënt, het ontwikkelen van vertrouwen en veiligheid binnen de behandelrelatie en het versterken van de eigen regie en verantwoordelijkheid van de cliënt bij het bevorderen van diens gezondheid en kwaliteit van leven.
Wanneer we de drie elementen van het Bio-Psycho-Sociale Model, of misschien kunnen we zelfs beter spreken van het Multifactoriële Model uiteen halen dan worden de betekenis en invloed van psychosociale factoren toegevoegd aan het biomedische gedeelte. Het biomedische gedeelte gaat dan over de aanwezigheid van biologische en medische factoren binnen het ziekteproces en vertaalt zich in de praktijk meestal in de vorm van een uitgebreide medische intake als onderdeel van een uitgebreide multidisciplinaire intake waarbij gekeken wordt of er structurele pathologie is die een aanpak van het Multifactoriële Model onwenselijk maakt. Kortom, er wordt gekeken naar medische uitsluitcriteria of wel exclusiecriteria. Overigens doet de psycholoog hetzelfde op zijn/haar gebied binnen de multidisciplinaire intake.
In de praktijk
We zien dat binnen de reguliere gezondheidszorg, het biomedische model vaak nog het uitgangspunt is. Wel wordt er tegenwoordig van harte multidisciplinair samengewerkt, maar blijft de dokter verantwoordelijk voor het behandelbeleid en leveren de verschillende disciplines hun discipline specifieke bijdrage aan het behandelprogramma.
Binnen de geïntegreerde interdisciplinaire behandelteams staat de cliënt en diens beleving centraal en sluit het behandelteam daarop aan, zonder de regie en verantwoordelijkheid van de cliënt over te nemen.
Holistisch model
Het bio-psychosociale model is een holistisch en empirisch model waarbij de verschillende factoren voortdurend interacteren en ziekte, gebrek en ongemak gezien wordt als een menselijk probleem met al dan niet werkende en/of effectieve menselijke oplossingen.
Een van de ‘oplossingen’ waartoe mensen komen bij gebrek, ziekte en ongemak is, het aanpassen aan de klachtbeleving zelf. Ze komen letterlijk in de overlevingsmodus dat zich in de praktijk laat zien als een gevecht tegen de klachten, het vermijden van en het verkrampen in activiteiten als gevolg van forse aanpassingen aan de klachten. De beleving van de klachten gaat het leven in al zijn facetten bepalen en het functioneren zelf kan volledig door de klachtbeleving bepaald worden. Beleving gaat in dit geval over de gedachten, overtuigingen en emoties die door de klacht zijn gaan ontstaan, mede als gevolg van het automatisch in de overlevingsmodus schieten wanneer we als mens met ongemak te maken krijgen.
Biologische ontregeling
Langdurig aanpassen aan klachten en het als gevolg daarvan vermijden van activiteiten, kan leiden tot een forse biologische ontregeling met grote gevolgen voor het immuunsysteem, het autonome zenuwstelsel, de hormoonhuishouding, conditie op een dusdanige wijze dat dit uiteindelijk tot een zeer ernstige situatie kan leiden waarop zelfs de dood kan volgen.
Met name bij de vanuit het biomedisch-model-denken zogenaamde onbegrepen klachten of zoals het tegenwoordig heet de somatisch onvoldoende verklaarbare klachten (SOLK) zoals 90% van de chronische rugklachten, persisterende klachten na een whiplashongeval, chronische pijn etc. zien we dat er vanuit de reguliere zorg een vaak niet werkend zorgaanbod komt, waarbij mensen rond gestuurd worden binnen het zorgsysteem en steeds meer het roer en de regie over het eigen leven kwijt gaan raken. Overigens is bij SOLK allang vastgesteld dat het aanhouden van deze zogenaamde somatisch onvoldoende verklaarbare klachten, vooral een iatrogeen effect is.
Werk en dagelijkse activiteiten
Werken vanuit dit model betekent ook dat er veel oog is voor herstel van sociale activiteiten zoals werk, sport, hobby-beoefening etc. Bij een goede begeleiding, die aansluit bij de beleving van de cliënt, zien we dat er al snel stappen gemaakt kunnen worden om tot een stapsgewijze hervatting van dit soort activiteiten te komen
Tot slot
Een goed werkende gezondheidszorg heeft beide modellen nodig. Beide modellen vullen elkaar aan, waarbij de inzichten vanuit het bio-psycho-sociale model .
Het Bio-Psycho-Sociale-Model of Multifactoriële Model is een model dat goed verklaart waarom mensen uiteindelijk volkomen biologisch ontregeld raken, welke factoren daarbij een rol spelen en op welke factoren mensen zelf invloed kunnen krijgen en houden om de kwaliteit van leven en herstel van functioneren met de juiste aansluitende begeleiding of coaching, zelf weer in de hand kunnen gaan nemen.
Het is van belang om al in een vroeg stadium van klachten, rekening te gaan houden met en effectieve invloed uit te gaan oefenen op de ontregelende effecten van deze factoren op het klachten- en/of ziekteproces, zodat voorkomen kan worden dat mensen ontregeld raken en vereenzamen binnen hun dagelijkse leven en sociale activiteiten.
Meer weten, neem dan contact met me op! Ik kan helpen bij het vinden van goede resultaten gevende interventies en coachingstrajecten.
More
0 reacties op “Het Bio-Psycho-Sociale Model”Voeg die van jou toe →